مکان: تهران- ایران
کاربری: دروازه ورود شهر تهران
کارفرما: سازمان زیباسازی شهرداری تهران
تیم طراحی: تورج میربهاء- کتایون مشهودی
همکاران طرح: علیرضا شقاقی
وضعیت: مسابقه طراحی
سال: 1401
مبانی طراحی:
کوه بی‌بی شهربانو یکی از میراث طبیعی تهران است. بقعه بی‌بی شهربانو و چشمه علی این بلندی را به یکی از نقاط جاذب تفرج و زیارت در تهران تبدیل کرده است. در سالیان اخیر نفوذ بافت شهری، این کوه را مورد تهدید قرار داده است. همچنین استقرار کارخانه سیمان تهران در جنوب شرقی این کوه و تعدی‌های زیست محیطی ناشی از آن، محدوده مجاور بی بی شهر بانو را به یکی از بافت‌های حساس شهر تبدیل کرده است .
با عنایت به این موضوع، مکان پیشنهادی برای استقرار دروازه شرقی، سه راه سیمان در منتهی علیه [جنوب]شرقی تهران در نظر گرفته شد. جایی که بدنه شرقی بی‌بی شهربانو به بزرگراه امام رضا ختم می‌شود و کارخانه سیمان تهران در دوردست‌ها آسمان را می‌آلاید. پروژه دروازه هم از همین دو گانه آغاز می‌شود: کوه بی‌بی شهربانو و کارخانه سیمان تهران.
بدنه شرقی کوه بی‌بی‌شهربانو و دشت مجاورش، آخرین بدنه‌ی کوه است که به واسطه مالکیت کارخانه سیمان تهران بر این اراضی ، هنوز به شهر اضافه نشده است. این نقطه فرصت بسیار مناسبی برای تصور یک افق منحصر به فرد برای ورود به شهر تهران فراهم کرده است.
نقض آنکه، کارخانه سیمان تهران، که این دشت ۲۰۰ هکتاری را در شرق بی‌بی‌شهربانو حفظ کرده، خود به دلیل حجم فعالیت تولیدی، مشکلات زیست محیطی اساسی برای منطقه ری و مناطق اقامتی و مسکونی جنوب کوه ایجاد کرده است. .
(A) در سناریویی که این طرح به بهانه دروازه تهران در نظر گرفته است، قلب توسعه حول دشت شرقی بی‌بی شهربانو شکل می‌گیرد. در این پیشنهاد این محدوده به یک پارک تبدیل می‌شود که علاوه بر محافظت بدنه کوه، به منظرگاه سبزی در پس زمینه دروازه تبدیل خواهد شد. الگوی طراحی و توسعه این فضای سبز می‌تواند عملکردهایِ جاذبِ جمعیت را برای مناطق شهری طراف فراهم سازد. همچنین می‌توان این پارک را به هاب مدرنی برای تردد تفرجی-زیارتی به بی‌بی‌شهربانو تبدیل کرد (C) .
در واقع این پارک انتهای مرز تهران خواهد بود که تا روی دروازه کشیده خواهد شد.
(B) کارخانه سیمان تهران در حال حاضر فعال است و ظرفیت قابل توجهی از تولیدات سیمان را به عهده دارد. ولی همزمان یکی از معضلات جدی زیست محیطی در منطقه به شمار می‌رود و گزارش های فراوانی از آسیب های این مرکز صنعتی هرساله منتشر می‌شود. با فرجام نیک کارخانه سیمان ری ، در همسایگی نزدیک این کارخانه ، تصور بازنشسته شدن این کارخانه در میان مدت / بلند مدت دور از ذهن نیست ، با توجه به مساحت و قدمت و اهمیت سیمان تهران، احتمالا پس از تغییر کاربری یکی از مهمترین نقاط شاخص شهر در آنجا شکل خواهد گرفت، که با استقرار آن در زنجیره توسعه دروازه شرقی می‌توان از پتانسیل های این سناریو محتمل در آینده بهره‌مند شد.
(D) نهایتا در انتهای این مسیر، جاده تهران مشهد ( بزرگراه امام رضا ) قرار دارد. مسیری که به یکی از پر ترددترین نقاط کشور است. این جاست که دروازه شرقی شکل می‌گیرد. جایی که شهر تهران به واسطه استقرار پارک تا آن توسعه پیدا کرده است.
این طرح ارج نهادن به «باغ» است. تهران پیش از آن که ابرشهر امروز باشد «شهر باغ» ها بود ، جایی که ری در انتهای باغ های سرسبز جا خوش کرده بود . این طرح معتقد است «آن عبور» از تهران باید خاطره ای از واهه سبزی در میان کویر باشد. چون تهران علیرغم همه شخصیت های خود هنوز با کوهها و باغ هایش در اذهان باقی می‌ماند.
